สตรอว์เบอร์รี, ราสป์เบอร์รี, บลูเบอร์รี, แบล็คเบอร์รี, โน่นนี่นั่นสารพัดเบอร์รี…

คนเรากินผลไม้ตระกูลเบอร์รีมานานแล้ว ทั้งกินเปล่าๆ ทำเป็นสลัด หรือประดับในขนมหวานต่างๆ และเราก็เข้าใจกันว่าเบอร์รีคือผลไม้เล็กๆ ที่มีคำว่าเบอร์รีต่อท้ายชื่อ ซึ่งก็ไม่ผิด… แต่ก็ไม่ถูก

ทำไม? เพราะผลไม้กลุ่มเบอร์รีมีวิธีจำแนก 2 แบบ คือ ตามความเข้าใจของคนทั่วไปและทางพฤกษศาสตร์ตามความเข้าใจของคนทั่วไป ก็จะคิดว่าเบอร์รีคือผลไม้ลูกเล็กๆ สีสันสดใส รสหวานหรือเปรี้ยว แต่ถ้าจำแนกตามหลักพฤกษศาสตร์ เบอร์รีคือผลไม้ที่เนื้อและเมล็ดเกิดขึ้นจากดอกและรังไข่เดียว โดยมีเมล็ดติดกับเนื้อของรังไข่ และไม่ค่อยจะมีเรื่องของรสชาติเข้ามาเกี่ยวด้วยเท่าไรนัก การจำแนกแบบหลังนี้ถือกันว่าเป็นเบอร์รีแท้ เพราะงั้น สตรอว์เบอร์รี ราสป์เบอร์รี ก็จะไม่ใช่เบอร์รีในแง่นี้ในขณะที่กล้วย ส้มมะนาว จัดเข้าหลักเกณฑ์ของเบอร์รี!

สำหรับประโยชน์และสรรพคุณส่วนใหญ่ที่พบในเบอร์รีมีอยู่ 4 อย่าง คือช่วยต้านมะเร็ง มีสารแอนโทไซยานิน ต้านอนุมูลอิสระ มีวิตามินไม่ชนิดใดก็ชนิดหนึ่ง (ส่วนใหญ่จะมีวิตามินซีกับวิตามินเอช่วยแก้หวัดหรือบำรุงสายตา) และมีใยอาหารช่วยในการขับถ่าย นอกจากนี้แล้วเบอร์รีแต่ละชนิดก็มีสรรพคุณประจำตัวปลีกย่อยแตกต่างกันไป อย่างเช่นบำรุงผิวพรรณและอื่นๆ

ผลไม้หลายๆ อย่างที่คนไทยเรากินกันโดยไม่เคยคิดว่ามันคือเบอร์รี จริงๆ แล้วที่จัดเป็นตระกูลเบอร์รีก็มีอยู่เพียบเลย เพียงแค่เราไม่ได้เอาคำว่าเบอร์รีไปต่อท้ายแค่นั้นเอง ซึ่งแม้จะไม่ได้ใช้นามสกุลเบอร์รีเหมือนเบอร์รีดังๆ อื่นๆ เขา แต่ประโยชน์ก็ไม่ได้น้อยไปกว่ากันสักนิด วันนี้เลยพา 10 สมาชิกผลไม้ไทยจากบ้านเบอร์รีนอกนามสกุลมาให้รู้จักกัน

มะยม ประเทศอื่นเขาเรียกชื่อผลไม้สีเหลืองๆ นี้ว่า Tahitian Gooseberry หรือ Star gooseberry อาจเพราะเป็นลูกเล็กๆ กระจุกกันเป็นช่อๆ บนกิ่งไม้ มะยมมีรสเปรี้ยวอมหวาน ใช้ทำแยมและไวน์ได้ สรรพคุณทางยาก็ดีใช้ได้ ทั้งช่วยผลัดเซลล์ผิว ต้านอนุมูลอิสระ แก้ไอ ขับเสมหะ เป็นยาระบายก็ได้

มะขามป้อม ที่เขาชอบเอามาทำยาอมนั่นแหละครับ เจ้านี่ก็อยู่ในกลุ่มของ Gooseberry เช่นเดียวกับมะยม แต่จะใช้ชื่อว่า Indian Gooseberry คุณค่าทางสมุนไพรของมะขามป้อมถือว่าเยอะมากๆ มีวิตามินซีสูงสุด สูงกว่าส้มเป็นสิบๆ เท่า คุณสมบัติที่เหลือก็คล้ายๆ กับมะยม ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ แก้กระหาย และบำรุงสายตา

มะเม่า อีกหนึ่งสมาชิกจากวงศ์มะขามป้อม ลูกเล็กๆ ออกเป็นพวงๆ เหมือนพริกไทย รสหวานอมเปรี้ยวเอาไปทำแยมหรือไวน์ได้เหมือนกัน ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ ป้องกันมะเร็ง และบำรุงผิวได้ด้วย

ทับทิม เชื่อว่าหลายคนนึกไม่ถึงว่าทับทิมจะเป็นเบอร์รีกับเขาด้วย จัดอยู่ในกลุ่มเบอร์รีแท้ด้วยนะครับ สำหรับสรรพคุณของทับทิมคือบำรุงผิว ต้านอนุมูลอิสระ ระงับกลิ่นปาก มีวิตามินเอ ซี และอี สร้างภูมิคุ้มกันหวัดและบำรุงสายตา

ตะขบ จริงๆ แล้วตะขบมี 3 ชนิด คือ ตะขบฝรั่ง ตะขบไทย และตะขบป่า อ้างอิงตามชื่อสามัญในภาษาอังกฤษจะอยู่ในตระกูลเดียวกับเชอร์รีและพลัม ตะขบช่วยเสริมแคลเซียม ป้องกันโรคกระดูกพรุน ช่วยในการขับถ่าย และป้องกันเส้นเลือดในสมองแตก

โทงเทงฝรั่ง ชื่อภาษาอังกฤษของผลไม้ชื่อประหลาดนี้คือ Cape Gooseberry อยู่ในวงศ์เดียวกับมะเขือเทศ โทงเทงฝรั่ง มีสารแอนโทไซยานินช่วยต้านมะเร็ง แก้ท้องเสีย ช่วยบำรุงสายตา

เก๋ากี้ พูดชื่อนี้บางคนอาจจะงง แต่ถ้าพูดคำว่าโกจิเบอร์รีละก็ต้องร้องอ๋อกันเป็นแถว ใช่ครับ มันคือตัวเดียวกับที่โฆษณาเครื่องดื่มประเภทหนึ่งพูดถึงบ่อยๆ นั่นแหละ ตอนเป็นผลสดจะมีลักษณะเป็นพวงสวยงามเลยได้ประดับนามสกุลเบอร์รีไปอย่างง่ายดาย แล้วก็ตามที่มักจะโฆษณากันอยู่บ่อยๆ เจ้าโกจิเบอร์รีนี้ช่วยบำรุงสายตา แต่ไม่ใช่แค่นั้น มันมีวิตามีซีสูงกว่าส้มเป็นสิบเท่า แถมยังช่วยแก้โรคเบาหวานและกระตุ้นฮอร์โมนเพศชายได้ด้วย

ลูกหว้า เจ้านี่พอสุกเต็มที่จะมีสีดำคล้ายองุ่น และรสชาติจะออกหวานปนฝาด ในลูกหว้ามีสารแอนโทไซยานิน มีธาตุเหล็ก บำรุงกระดูกและฟัน แก้ท้องร่วงท้องเสีย และชะลอความแก่ของผิวได้ แถมยังเอาไปทำไวน์ได้ด้วย

มะเขือเทศ เผื่อใครอาจจะไม่รู้ มะเขือเทศเป็นผลไม้นะครับ ไม่ใช่ผัก แล้วก็จัดอยู่ในกลุ่มเบอร์รีแท้ด้วย เรากินมะเขือเทศกันหลากหลายรูปแบบอยู่แล้ว ทั้งกินสดๆ ย่าง หรือแม้แต่ในรูปของซอส สำหรับสรรพคุณของมะเขือเทศคือช่วยบำรุงผิว มีไลโคปีนช่วยต้านมะเร็ง มีวิตามินเอ และป้องกันการแข็งตัวของหลอดเลือด

องุ่น บางคนอาจคิดว่าต่อให้องุ่นดูเป็นพวงๆ มีลูกเยอะๆ เหมือนกับเบอร์รี (ที่ติดนามสกุล) อื่นๆ แต่ก็ไม่น่าจะใช่เบอร์รีหรอกมั้ง แต่ใช่ครับ และจัดอยู่ในกลุ่มเบอร์รีแท้ด้วย องุ่นช่วยต้านมะเร็ง ลดความดันโลหิตสูง แก้ไอ ช่วยขับปัสสาวะ บำรุงกระดูก แถมยังคั้นน้ำดื่มบรรเทาอาการหงุดหงิดได้ด้วย

เรื่องโดย ภูมิ์ชล เตชะดี