ปฎิเสธไม่ได้ว่าอาหารเป็นส่วนสำคัญในวัฒนธรรมของแต่ละประเทศ โอกาสสำคัญหลายโอกาส ไม่ว่าจะเป็นวันเกิด งานแต่งงาน หรืองานศพ ล้วนแล้วแต่มีอาหารเป็นหนึ่งในส่วนประกอบ เทศกาลต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเทศกาลสำคัญทางศาสนา หรือประเพณีที่สืบทอดกันมา ก็จะมีอาหารที่นิยมกินกันตามช่วงเวลา เทศกาลไหว้พระจันทร์มีขนมไหว้พระจันทร์ สงกรานต์ตามประเพณีแล้วนั้นก็จะมีการทำข้าวเหนียวแดงและข้าวเหนียวแก้ว ทางฝั่งตะวันตกก็มีธรรมเนียมการกินอาหารตามเทศกาลเฉลิมฉลองสำคัญเช่นนี้เหมือนกัน สำหรับชาวคริสเตียน งานรวมญาติที่ใหญ่ที่สุดของปีหนีไม่พ้นอีสเตอร์และคริสต์มาส สำหรับคนอเมริกาและแคนาดาอาจจะมีวันขอบคุณพระเจ้าหรือ Thanksgiving เพิ่มเข้ามาด้วย

เดือนธันวาคมแบบนี้ ถ้าจะไม่พูดถึงคริสต์มาสก็ไม่ได้ แม้จะเป็นการเฉลิมฉลองของชาวคริสเตียน แต่เดี๋ยวนี้เวลาไปเที่ยวที่ไหนช่วงเดือนธันวาคม ก็เห็นเขาตกแต่งถนนและบ้านเรือนด้วยไฟระยิบระยับและต้นคริสต์มาสเต็มไปหมด แม้แต่หลายบ้านที่ไม่ได้เป็นชาวคริสต์ ก็ฉลองคริสต์มาส แลกของขวัญ กลับไปหาพ่อแม่กัน เหมือนเป็นวันรวมญาติของชาวตะวันตกนั่นเอง

ใครมีโอกาสได้ไปเที่ยวยุโรปในช่วงเดือนธันวาคม เวลาเดินผ่านตลาดคริสต์มาสที่มีกันแทบทุกเมือง อาจจะได้กลิ่นหอมอบอุ่น ของเครื่องเทศอย่างอบเชย กานพลู และลูกจันทน์ลอยตลบอบอวลอยู่ในอากาศที่หนาวเหน็บ ผสมกับกลิ่นถั่วคั่วเคลือบน้ำตาลร้อนๆ เดือนธันวาฯ นั้น เป็นช่วงเวลาที่เตาอบของแต่ละบ้านต้องทำงานหนักเป็นพิเศษ วันนี้เลยจะพาไปเคาะประตูห้องครัวของชาวยุโรปดูกันว่า ช่วงคริสต์มาสนั้น คนที่นี่เขานิยมทำขนมอะไรกันบ้าง

แม้ว่าขนมอบช่วงคริสต์มาสจะมีส่วนคล้ายกันทุกประเทศ คือเต็มไปด้วยเครื่องเทศอุ่นๆ แก้หนาว ถั่ว ผลไม้อบแห้ง และส้ม ซึ่งเป็นผลไม้ประจำฤดูหนาวที่ปลูกกันเยอะทางตอนใต้ของทวีป แต่แต่ละภูมิภาคของยุโรปก็มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันออกไปพอสมควร

UK – Dried Fruits and Brandy

อาหารของอังกฤษอาจจะไม่ได้ขึ้นชื่อสักเท่าไหร่ แต่เรื่องเค้กและของหวานนั้นขอบอกเลยว่าไม่เป็นรองใคร ขนมช่วงคริสต์มาสก็เหมือนกัน ชาวบริติชจะนิยมใช้ผลไม้อบแห้งและบรั่นดี เป็นส่วนประกอบชูโรงในขนมอบช่วงคริสต์มาส ที่ขาดไม่ได้เลยมีอยู่สองอย่าง คือคริสต์มาสเค้ก เค้กเนื้อแน่นที่เต็มไปด้วยผลไม้อบแห้งชนิดต่างๆ และน้ำตาลทรายแดงเพิ่มความเข้มข้น หลายบ้านที่ทำคริสต์มาสเค้กเอง จะเริ่มเปิดเตาอบเค้กกันตั้งแต่เดือนตุลาฯ เลยทีเดียว เพราะเจ้าเค้กหนักๆ ก้อนนี้ จะถูกราดด้วยด้วยบรั่นดีอาทิตย์ละครั้งเป็นเวลา 1-2 เดือน ให้เนื้อเค้กซึมซับบรั่นดีเข้าไปแบบเต็มๆ ก่อนจะแต่งหน้าด้วยมาร์ซิพานและเคลือบฟอนแดนท์ เป็นเค้กที่กินกันแค่ชิ้นบางๆ หลังมื้ออาหารในวันคริสต์มาส ปริมาณแอลกอฮอล์ที่มีอยู่ในเค้กยังช่วยถนอมอาหาร สามารถเก็บไว้กินต่อได้อีกเป็นเดือนเลยทีเดียว

ขนมอีกอย่างที่นิยมกินกันตลอดทั้งเดือนคือมินซ์พาย (mince pie) หลายคนเห็นคำว่า mince แล้วอาจจะคิดว่านี่คือของคาว เป็นพายที่ทำจากเนื้อบด (mince) แต่สำหรับชาวบริติชแล้ว มิ้นซ์มีท (mince meat) ที่สอดไส้อยู่ในมิ้นซ์พายนั้น คือส่วนผสมของผลไม้แห้งหลายๆ ชนิดที่เอามาต้มรวมกันกับเครื่องเทศและผิวส้ม เสร็จแล้วเติมบรั่นดีตบท้าย ใส่เป็นไส้พายชิ้นเล็กๆ เป็นขนมกินเล่นประจำหน้าหนาวก่อนถึงคริสต์มาสที่เรียกได้ว่ามีขายกันทุกซูเปอร์มาร์เก็ต ร้านเบเกอรี และร้านกาแฟกันเลยทีเดียว

North/Western European – Spiced Cookies

แม้ว่าจิงเจอร์เบรด หรือคุกกี้ที่อัดแน่นไปด้วยเครื่องเทศอาจจะหากินกันได้หลายประเทศทั้งในยุโรปและอเมริกา แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าคุกกี้หอมกรุ่นกลิ่นเครื่องเทศชื่อดังนั้น มาจากแถบยุโรปตอนเหนือทั้งนั้น ทั้ง pepparkakor กรอบๆ จากสวีเดน คุกกี้ชื่อดังจากเนเธอร์แลนด์และเบลเยียมอย่าง speculoos หรือ speculaas ที่ฮิตกันไปทั่วโลก ถึงขั้นนำมาทำเป็นครีมโลตัส (Lotus Biscoff) ใช้ทาขนมปัง

และที่ขาดไม่ได้คือ lebkuchen คุกกี้เหนียวนุ่มจากเมืองเนินแบร์ก (Nürnberg) ทางตอนใต้ของเยอรมนี ที่อัดแน่นไปด้วยเครื่องเทศนานาชนิด มาร์ซิพาน แป้งอัลมอนด์ แป้งเฮเซลนัท และผิวส้ม หวานน้ำผึ้ง มันถั่ว หอมกลิ่นเครื่องเทศ เด็ดกว่านั้นคือที่เคลือบดาร์คช็อกโกแลตด้วย เรียกว่ารสชาติกลมกล่อมครบในคำเดียวเลยละ

Eastern European – Enriched Bread with Walnuts and Poppy Seed

ขยับออกมาทางฝั่งตะวันออกของทวีปยุโรป ขนมในเบเกอรีของคนแถบนี้มักจะเป็นขนมปังรสหวาน มีไส้หรือหน้าต่างๆ ที่นิยมกันมากเป็นคอทเทจชีส ถั่ววอลนัต และป๊อปปี้ซี้ด ขนมอบช่วงคริสต์มาสแถวนี้ เลยหนีไม่พ้นขนมปังสไตล์บริยอช เอามารีดให้เป็นแผ่นบางๆ แล้วใส่ไส่ป้อปปี้ซี้ดหรือวอลนัตรสหวานมันเข้าไป ม้วนเหมือนแยมโรล แล้วก็เอาไปอบ เวอร์ชั่นของแต่ละประเทศจะแตกต่างกันไปเล็กน้อย

โพทิซ่า (potica) ของสโลวีเนีย ทำในพิมพ์บันด์ (bundt) โคโซนาส (cozonac) ของโรเมเนียและบัลแกเรีย แป้งจะหนาหน่อย มีไส้ไม่มากนัก ในทางกลับกันเบกลิ (bejgli) จากฮังการีและมาโคเวียซ (makowiec) จากโปแลนด์นั้น เผลอๆ ไส้มาหนากว่าแป้งซะอีก

Southern Europe/Mediterranean – Almond Cookies/ Nougat/ Marzipan

เนื่องจากอัลมอนด์เป็นที่นิยมปลูกกันมากทางตอนใต้ของทวีปยุโรป โดยเฉพาะสเปนและอิตาลี ขนมหวานแทบทุกอย่างจึงมีอัลมอนด์เป็นส่วนประกอบหลัก บวกกับการที่ของหวานของคนแถวนี้ หลายครั้งจะขายตามน้ำหนัก และชอบกินหวานกันจัดมาก เลยมักจะเป็นขนมชิ้นเล็กๆ อย่างคุกกี้ หรือทอฟฟี่อย่างนูแกต (nougat) หรือตูรอน (turron) ซึ่งทำจากไข่ขาว น้ำตาล และถั่วชนิดต่างๆ มีทั้งแบบนิ่ม และแบบกรอบ (หรือจะเรียกว่าแข็งไปเลยก็ว่าได้) ถือเป็นของหวานชิ้นสำคัญประจำมื้ออาหารคริสต์มาสของชาวเมดิเตอร์เรเนียน

มาร์ซิพาน (marzipan) เป็นขนมอีกอย่างที่ทำจากถั่วอัลมอนด์และน้ำเชื่อม ในประเทศอื่นๆ อย่างเยอรมนีหรืออังกฤษนิยมเอามาเคลือบช็อกโกแลต หรือเป็นส่วนประกอบของเค้กและขนมอื่นๆ แต่ชาวเมดิเตอร์เรเนียนนั้นกินกันเปล่าๆ หวานๆ อย่างนั้นเลยจ้า ที่พิเศษหน่อยคือบนเกาะซิซิลีของอิตาลี ที่เขาจะนำมาร์ซิพานมาปั้นและทาสีเป็นรูปผลไม้ต่างๆ เป็นลูกชุบเวอร์ชั่นอิตาลี ที่มีชื่อเรียกว่า frutta martorana นั่นเอง

เครดิตภาพ: