ตรุษจีนใกล้เข้ามาแล้ว หลายบ้านคงกำลังเตรียมจับจ่ายซื้อของไหว้ ส่วนลูกหลานคนจีนหรือไม่จีนแต่ที่บ้านก็ไหว้เจ้ากับเขาด้วยเหมือนกัน คงได้กินขนมอร่อยๆ อย่างขนมเทียน ขนมเข่งที่รอเวลาเอาไปชุบไข่ทอด ขนมถ้วยฟู แต่ที่อยากรู้คือบ้านไหนได้กิน ‘ฉื่อคักก้วย’ ขนมไหว้เจ้าโบราณของชาวจีนแต้จิ๋วบ้างไหมคะ

ฉันที่เติบโตมากับขนมเทียน ขนมเข่ง ก็เพิ่งจะเคยได้ยินชื่อขนมฉื่อคักก้วย เขาว่าเป็นขนมมงคลไหว้ตรุษจีนอย่างคนแต้จิ๋ว ทำจากต้นหญ้าชนิดหนึ่งชื่อว่า ‘ฉื่อคัก’ หากินยาก แต่ยังมีสืบทอดทำขนมกันในหมู่ลูกหลานโดยเฉพาะช่วงเทศกาลตรุษจีน เราเลยไปเดินเล่นตลาดเยาวราช ตามหาขนมฉื่อคักก้วย

ใกล้วันจ่ายตลาดเยาวราช ซ.6 หรือตรอกเล่งบ๊วยเอี๊ยะ เรียกว่าเป็นหมุดหมายจับจ่ายซื้อหาของไหว้ บรรยากาศตลาดเลยคึกคักเป็นพิเศษ ชนิดที่ว่าไหล่เบียดไหล่ ทักทายกันไปเลย เดินเข้ามาไม่ไกลเห็นแผงขายขนมหน้าตาคุ้นเคย เป็นขนมกุยช่ายสีชมพู สีแดง เรียกว่า อั่งถ่อก้วย ข้างๆ กันคือฉื่อคักก้วยสีเขียวขี้ม้าเข้มที่เราตามหา

 

ฉื่อคักก้วย ขนมมงคลของคนแต้จิ๋ว

‘ก้วย’ คือขนม อาหารว่างของชาวแต้จิ๋วที่ทำจากแป้งข้าวเจ้าหรือแป้งข้าวเหนียว ที่เราคุ้นเคยก็เช่น ตีก้วย หรือภาษาไทยเรียกขนมเข่ง กูไช่ก้วย ภาษาไทยว่า ขนมกุยช่าย

ถามไถ่พี่เจ้าของร้านได้ความว่า ฉื่อคักก้วยทำสดใหม่ทุกวัน ใช้ดอกหญ้าฉื่อคักหรือ ‘ชิวคัก’ ชื่อไทยเรียกว่า ‘หญ้านวลน้อย’ สับต้มให้ยุ่ยผสมกับแป้งแล้วห่อไส้นึ่งทำให้ขนมนุ่มเหนียว ฉันถึงกับร้องอ๋อ! พอได้ยินชื่อหญ้านวลน้อย เพราะระหว่างเดินมาที่ร้าน เห็นดอกหญ้าชนิดนี้ใส่กระสอบวางขายอยู่หลายเจ้า จนต้องแวะถาม ได้ความว่าเขาซื้อไปทำขนมเทียน ขนมเข่ง สีของขนมเทียนขนมเข่งที่ใช้ดอกหญ้าชิวคักทำจึงเหมือนกับสีของขนมฉื่อคักก้วย หลักๆ ขนมมีอยู่ 2 ไส้ คือไส้ถั่วทองกวน กับเผือกกวนหรือโอวหนี่

ฉันลองกินฉื่อคักก้วยครั้งแรก ตัวแป้งนุ่มเหนียวมากๆ หอมกลิ่นหญ้าเป็นเอกลักษณ์ เข้ากันดีกับไส้ถั่วทองกวนเนื้อเนียนหวานอ่อน ไม่มีรสเผ็ดร้อนพริกไทยเหมือนไส้ขนมเทียน ฉันชอบทั้งแป้งและไส้ สังเกตในเนื้อแป้งจะเห็นเป็นก้านดอกชิวคักสีเขียวอยู่ด้วย

หญ้าชิวคักหรือหญ้านวลน้อย จัดอยู่ในวงศ์เดียวกับดอกเดซี่และดอกทานตะวัน มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Gnaphalium Affine พบได้ในประเทศแถบเอเชีย บ้านเราถือเป็นวัชพืชชนิดหนึ่ง ขึ้นอยู่ตามที่ราบลุ่มโดยเฉพาะทุ่งนา ออกดอกในช่วงระยะเวลาสั้นๆ หลังฤดูเก็บเกี่ยวข้าว ราวเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ถือเป็นวัชพืชมีค่า สร้างรายได้ให้กับชาวบ้านชาวนาเก็บขายกันในช่วงเทศกาลตรุษจีน กิโลกรัมละหลายร้อยบาทเลยทีเดียว

 

คุณสมบัติของหญ้าชิวคักหรือหญ้านางนวล นอกจากจะทำให้ขนมนุ่มเหนียวเป็นเอกลักษณ์ ยังมีสรรพคุณทางยาลดไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ บำรุงไต จึงถือเป็นขนมความหมายมงคล กินแล้วสุขภาพดี อายุยืนยาว รูปทรงของขนมนิยมทำออกมา 2 แบบ คือ ‘วงกลม’ สื่อความหมายเป็นศิริมงคลว่า ครอบครัวรักใคร่กลมเกลียวกัน ‘ทรงลูกท้อ’ เชื่อว่าลูกท้อเป็นผลไม้จากสวรรค์ กินแล้วทำให้อายุยืน

 

ฉื่อฮักก้วย ถือว่าเป็นตัวแทนของขนมแต้จิ๋วและขนมมงคลลำดับต้นๆ แต่ดันหากินยาก เพราะกระบวนการยุ่งยากกว่าถ้าเทียบกับขนมก้วยต่างๆ หลายพื้นที่ในไทยหากินได้แค่ช่วงตรุษจีนเท่านั้น เว้นแต่เยาวราชมีร้านที่ทำขายตลอดทั้งปีอยู่ร้านหนึ่งค่ะ เดินมาที่ตลาดเยาวราช ซอย 6 หรือตรอกเล่งบ๊วยเอี๊ยะ ยังไงก็เจอ เท่าที่เห็นมีขายอยู่ 4 เจ้า แต่ละร้านอาจรสชาติและวิธีทำแตกต่างกันไปบ้างอยู่ที่เคล็ดลับความอร่อยของแต่ละร้าน เราแวะถามไถ่ซื้อชิม มีอยู่ด้วยกัน 2 เจ้า คือ ‘ร้านขายหมี่ 157’ ที่ขายทั้งบะหมี่เส้นสดและขนมไหว้ทุกอย่างทำเองสดใหม่ เราแวะกินแล้วติดใจในความนุ่มเหนียว

อีกร้านหนึ่งชื่อร้าน ‘จึงจิบไถ่’ ร้านขายขนมมงคลเก่าแก่ของเยาวราช ช่วงเทศกาลไหว้แบบนี้ที่ร้านทำขนมไว้มากเป็นพิเศษ ขนมที่ทำไว้ตั้งแต่เช้าตรู่อาจจะวางตากลมนานไปสักหน่อย เจ้าของร้านจึงแนะนำให้เอามานึ่งก่อนกิน เท่านี้ก็จะได้ขนมนุ่มเหนียวอร่อยเหมือนตอนทำเสร็จใหม่ๆ  

ลูกหลานจีนแต้จิ๋วคนไหนยังไม่เคยกินฉื่อฮักก้วย ลองแวะมากินได้นะคะ ฉันลูกหลานจีนไหหลำปลายแถวก็มาลองกินกับเขาเหมือนกัน

“ซินเจียยู่อี่ ซินนี่ฮวดไช้”
“อั่งเปาตั่วตั่วไก๊​ ขอแต๊ะเอียไปซื้อฉื่อฮักก้วยหน่อยค่ะ”

อ้างอิง
https://mgronline.com/china/detail/9600000021371
https://www.finearts.go.th/nanmuseum/view/26067-อั่งถ่อก้วย
https://www.silpa-mag.com/culture/article_19001