แม้พริกจะไม่ใช่พืชท้องถิ่นของไทย แต่เมื่อได้รู้จักกันแล้ว ก็กลายเป็นคู่ซี้ที่ขาดไม่ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พริกกับน้ำพริก ถือเป็นของที่ต้องคู่กันเหมือนดั่งช้อนกับส้อม เพราะน้ำพริกและเครื่องจิ้มจะอร่อยได้ก็มาจากเครื่องปรุงเป็นสำคัญ โดยพริกมีบทบาทในฐานะส่วนประกอบหลักที่ให้รสเผ็ดร้อน แต่จะเผ็ดมากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับประเภทพริกที่ใช้ วันนี้เลยจะพามาพบกับสารพัดพริกในถ้วยน้ำพริก ที่มีมากมายหลากหลายชนิด เลือกหยิบใช้ให้ถูก น้ำพริกจะยิ่งแซ่บ

หลักๆ แล้วพริกที่ใช้ในน้ำพริกแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ พริกสด กับ พริกแห้ง เลือกใช้แตกต่างกันไปตามแต่น้ำพริกชนิดต่างๆ ทั้งน้ำพริกแบบสดที่ใช้เครื่องปรุงสดมาตำรวมกันอย่างเดียว เช่น น้ำพริกกะปิ น้ำพริกไข่เค็ม น้ำพริกกุ้งสด น้ำพริกที่ต้องนำหอม กระเทียม พริก ไปปิ้งหรือคั่วเพื่อให้เกิดกลิ่นหอมเฉพาะตัวก่อนนำมาตำ เช่น น้ำพริกหนุ่ม แจ่วปลาร้า น้ำพริกนรก น้ำพริกตาแดง และยังมีน้ำพริกผัด ที่นำเครื่องน้ำพริกที่โขลกจนเข้ากันแล้วไปผัดในกระทะกับน้ำมัน เช่น น้ำพริกมะขาม น้ำพริกลงเรือ น้ำพริกเผา น้ำพริกอ่อง

[พริกสด]

พริกขี้หนูสวน

เม็ดเล็กจิ๋ว เผ็ดร้อน หอมฉุน เลือกพริกเม็ดสด มีขั้วติด ใช้ได้ทั้งก้าน ก้านจะทำให้พริกหอมยิ่งขึ้น ใส่ในน้ำพริกกะปิ น้ำพริกมะขามอ่อนปูเค็ม หลนพริกขี้หนู

พริกขี้หนู

ขนาดใหญ่กว่าพริกขี้หนูสวนเล็กน้อย เผ็ดแต่ไม่มากเท่าพริกขี้หนูสวน กลิ่นหอมน้อยกว่า มีขายทั้งแบบมีขั้นและเด็ดขั้ว ใช้ทำน้ำพริกเครื่องจิ้มเช่นเดียวกับพริกขี้หนูสวน

พริกขี้หนูสีแดงเม็ดใหญ่

หรือพริกแดง พริกจินดา พริกขี้กา ให้ความเผ็ดและสีแดงสวย ใช้ได้ทั้งแบบมีขั้วและเด็ดขั้ว เลือกขั้วเขียวสด เป็นแบบเด็ดขั้ว ให้เลือกที่ส่วนหัวยังขาวอยู่ เพราะเป็นพริกที่เพิ่งเดดขั้วใหม่ๆ นิยมใช้ทำน้ำพริกปลาทู น้ำพริกเห็ดฟาง น้ำพริกปลาร้า

พริกหนุ่ม

เม็ดเรียวยาว สีเขียวอ่อน พริกหนุ่มภาคเหนือสีเขียว เนื้อหนา พริกหนุ่มกรุงเทพฯ สีเขียวอมเหลือง เนื้อบางกว่า บางทีเรียกกันว่าพริกใหญ่ ให้เนื้อพริกมากแต่เผ็ดน้อย ถ้าทำน้ำพริกปลาทู เลือกพริกสีเขียวอ่อน ถ้าทำน้ำพริกหนุ่มเลือกสีเขียวเข้ม เม็ดใหญ่

พริกชี้ฟ้าสีแดง

เม็ดใหญ่เรียวยาว สีแดงเข้มเมื่อสุกมาก เผ็ดน้อย เนื้อพริกมาก ใช้ทำน้ำพริกได้ทั้งพริกสดและที่นำไปปิ้งย่างจนเนื้อพริกสุกนุ่ม มักใช้ทำน้ำพริกขี้กา น้ำพริกกุ้งสด น้ำพริกกุ้งเผา

พริกหยวก

เม็ดใหญ่กว่าพริกชี้ฟ้า มีทั้งสีเขียวและสีขาว เผ็ดน้อยมาก พริกหยวกอ่อนมีสีเขียวอ่อน เมื่อแก่จัดมีสีแดง พริกหยวกอ่อนนิยมใส่ในหลนต่างๆ

พริกกะเหรี่ยง

พริกขี้หนูชนิดหนึ่งของชาวกะเหรี่ยง เผ็ดร้อนแรง กลิ่นหอมฉุนมาก มีมาที่จ. แม่ฮ่องสอน ตาก กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี แต่ละพื้นที่มีความเผ็ดและฉุนแตกต่างกัน ใช้ทำน้ำพริกเครื่องจิ้มได้อย่างเดียวกับพริกขี้หนู

พริกไทยอ่อน

ลักษณะเป็นช่อ ผลกลมเขียว เผ็ดอ่อนๆ ซ่าและเย็นนิดๆ เลือกเม็ดอ่อนกำลังกินที่เรียกว่าพริกไทยน้ำ เพราะเวลาบีบเม็ดพริกไทยยังคงเป็นน้ำอยู่ ใช้ทำเครื่องจิ้มอย่างกะปิพล่า

พริกชี้ฟ้าสีเหลือง

เม็ดใหญ่เรียวป้อมสั้นกว่าพริกชี้ฟ้าสีแดง มีทั้งสีเหลืองและเหลืองออกส้ม กลิ่นหอมและเผ็ดที่สุดในบรรดาพริกชี้ฟ้า นิยมหั่นแว่นใส่หลนและน้ำพริกกุ้งสด หรือโขลกรวมกับพริกชี้ฟ้าสีแดงย่าง ใช้ทำน้ำพริกมะอึก

[พริกแห้ง]

พริกชี้ฟ้าสีแดงแห้ง

เผ็ดน้อย สีแดงส้ม กลิ่นหอม เลือกซื้อพริกแห้งเนื้อบาง แห้ง ใช้มือบิแล้วหักง่าย เพราะจะโขลกแหลกง่าย ถ้าพริกแห้งผิวเป็นมันเงาจะโขลกแหลกยาก นำมาฉีกหรือผ่าเอาเมล็ดและไส้ออก แช่น้ำจนนุ่ม บีบน้ำออก หรือนำไปคั่วหรือเผา แล้วนำมาโขลกหรือบดเป็นน้ำพริก เช่น น้ำพริกนรก น้ำพริกกุ้งแห้งแบบเผ็ดน้อย น้ำพริกตาแดง

พริกแห้งบางช้าง

พริกแห้งที่ทำมาจากพริกชี้ฟ้าพันธุ์บางช้างที่มีขนาดใหญ่กว่าพริกแห้งทั่วไป มีเนื้อพริกมาก สีแดงคล้ำ กลิ่นหอม เผ็ดกลางๆ

พริกขี้หนูแห้ง

เผ็ดร้อนเป็นพิเศษ มีหลายชนิด เช่น พริกยอดสน หรือเม็ดสนแห้ง กลิ่นหอม รสเผ็ด พริกจินดา ขนาดเล็กเรียวยาว สีแดงเข้ม ผิวมันเงา กรอบ โขลกแหลกง่าย พริกหัวเรือ เม็ดใหญ่กว่าพริกยอดสนและพริกจินดา สีแดงเข้มเผ็ดกลางๆ เนื้อมาก เมล็ดน้อย นิยมใช้ทำน้ำพริกแห้งชนิดต่างๆ ที่ต้องการความเผ็ดเป็นพิเศษ

พริกกะเหรี่ยงแห้ง

เผ็ดร้อนแรง กลิ่นหอมฉุน เผ็ดนานกว่าพริกกะเหรี่ยงสด มีทั้งเม็ดเรียวยาวและเม็ดใหญ่ เนื้อหนา ผิวหนา สีสดเป็นมัน

พริกป่น

พริกแห้งนำมาโขลกหรือบดจนละเอียด มีสี กลิ่น รส ตามธรรมชาติพริก พริกป่นทำจากพริกยอดสนคุณภาพดีที่สุด เผ็ดหอมและมีเมล็ดขนาดเล็ก พริกป่นมีแบบไม่คั่วจะมีสีแดงสวยแต่ไม่หอม กับแบบคั่ว สีคล้ำแต่กลิ่นหอมมาก

ข้อมูล: หนังสือน้ำพริกเป็นอาชีพ สำนักพิมพ์แสงแดด