สมัยยังเป็นเด็กน้อย วันไหนหยุดเรียนหรือปิดเทอม มักจะได้เห็นคุณยายง่วนอยู่หน้าเตาถ่าน ทำอาหารสำหรับครอบครัวเป็นมื้อเย็น เวลาทำอาหารจะมีฉันเป็นลูกมือถือพัดสีแดงพัดถ่านให้ติดไฟ ทั้งที่บ้านเราก็มีเตาแก๊ส แต่ยายกลับชอบทำอาหารด้วยเตาถ่าน และด้วยเหตุนี้บางทีต้องเตรียมมื้อเย็นกันตั้งแต่เก้าโมงเช้าก็มี โดยเฉพาะอาหารประเภทแกงเป็นน้ำๆ อย่างต้มฟัก หรือแกงจืด ที่ยายบอกว่าต้องใช้เวลาต้มโครงไก่ โครงเป็ด หรือกระดูกหมูทั้งวัน กับรากผักชี และสามเกลอ ให้น้ำแกงมีกลิ่นหอม รสกลมกล่อม โดยไม่ต้องพึ่งผงชูรส และโครงไก่ โครงเป็ด หรือกระดูกหมูเปื่อยนุ่มไปกับน้ำแกง

ถึงจะโตมากับคุณยายผู้ชอบทำอาหาร แต่ฉันก็ห่วงเล่นตามประสาเด็ก แถมยายก็จนใจจะสอนอะไร เพราะเข้าครัวที แค่ตอกไข่ก็ตอกร่วงลงพื้นแทนที่จะลงชาม หั่นผักก็เละเทะไม่เป็นทรง แค่หุงข้าวยังแฉะจนกินไม่ได้ เลยเป็นได้แค่ลูกมือถือพัดสีแดงหน้าเตาถ่านเท่านั้น สูตรอาหารและวิธีการทำจึงจำได้บ้างไม่ได้บ้าง บางส่วนที่จำได้ก็เพราะชะโงกไปดูว่ายายทำอาหารใกล้เสร็จหรือยัง หิวแล้วเท่านั้น ไม่ได้สนใจอะไรเลย กว่าจะรู้ตัวคุณยายก็เสียตอนฉันได้ 10 ขวบ รวดเร็วจนน่าใจหายเมื่อนึกถึง เพราะตอนนั้นคุณยายอายุแค่ 57 ปีเท่านั้น และไม่มีโอกาสสุดท้ายที่จะได้ลากัน

แล้วฉันก็ห่างเหินจากครัว แม่ต้องทำงาน กลับมาพร้อมกับกับข้าวถุง จะทำอาหารกินบ้างก็แค่เสาร์อาทิตย์ เป็นอาหารง่ายๆ ปรุงด้วยเตาแก๊ส ไม่ได้ใช้เตาถ่านอีกแล้ว พัดสีแดงถูกวางทิ้งไว้แล้วก็พัดหายไปจากความทรงจำ หากไม่ได้เขียนเรื่องนี้ฉันคงนึกไม่ออกแล้ว เวลาเห็นแม่ทำงานเหนื่อยแล้วก็ต้องกลับมาทำกับข้าวด้วย ทำให้ฉันไม่นึกอยากจะทำอาหารอีก เห็นความเหนื่อยของแม่แล้วก็ตั้งอกตั้งใจตั้งปณิธานแน่วแน่จะไม่ทำอาหารแน่ๆ เห็นแม่แล้วดูเหนื่อยเหลือเกิน

 

10 ปีต่อมา ฉันมีครอบครัวแล้ว และแฟนของฉันทำอาหารได้ไม่ดีนัก หรือเรียกว่าไม่ค่อยอร่อยเท่าไหร่แบบถนอมน้ำใจกัน ฉันที่ทนจนทนไม่ไหว จึงลุกขึ้นมาระลึกชาติ เอ๊ย ระลึกความทรงจำวันวานยายยังอยู่ทันที ว่ายายทำอะไร ทำยังไงบ้าง บางสูตรบางวิธีก็หาอ่านเพิ่มเติมทั้งจากหนังสือและอินเทอร์เน็ต แรกๆ ก็ออกมากินได้บ้างไม่ได้บ้าง ก็แหงละนะ ไม่เคยเข้าครัวเลย แต่ตอนนี้ทำคล่องปรื๋อจนขายได้แล้วค่ะ เรียกได้ว่าความพยายามไม่เคยทำร้ายคนที่ตั้งใจจริงๆ ถึงตอนนี้อยากให้ยายได้ชิมฝีมือบ้างเลย

 

ปีนี้มีลมหนาวจางๆ บางเบาๆ ฉันหวนคิดถึงเมนูซุปมันฝรั่งของยายเสมอ ตอนนี้ฉันทำได้ดีจนทำขายและแบ่งปันเพื่อนบ้าน หน้าหนาวทีไรยายชอบทำเมนูนี้ น่าแปลกที่ยายเป็นสาวเหนือ แต่ชอบทำอาหารอย่างซุปมันฝรั่ง แกงจืดไข่น้ำ ต้มฟักซี่โครงไก่ ซี่โครงเป็ดตุ๋นมะนาวดอง ต้มจับฉ่าย เป็นต้น ฉันไม่ค่อยได้เห็นยายทำอาหารเหนือ อาจเพราะตาของฉันเป็นคนจีน เดาว่าตาอาจชอบกินแบบนี้ ที่ต้องเดาเพราะตาจากฉันไปก่อนยายนานมาก จนฉันนึกถึงตาแทบไม่ออกไปอีกคน

เริ่มต้นทำซุปมันฝรั่งตามความทรงจำกันต่อ ไปตลาดเลือกน่องไก่เล็กและปีกไก่เล็กตามชอบ กะว่ามีกี่คนที่รับประทาน เช่น ถ้าทำให้ห้าคนกิน อาจจะเลือกไก่สักสิบชิ้น คนล่ะสองชิ้นเป็นต้น มันฝรั่งตามชอบ ขาดไม่ได้คือหอมหัวใหญ่ กะปริมาณให้เท่าๆ กับมันฝรั่ง มะเขือเทศให้น้อยกว่ามันฝรั่งและหัวหอม เราเลือกมาใช้ใส่เพื่อให้มีรสเปรี้ยวตัดในซุป แต่ไม่ใส่มากจนเกินไป ส่วนแครอทจะใส่หรือไม่ใส่ก็ได้ จริงๆ ยายไม่ค่อยใส่แครอทเลย แต่วันนี้เราใส่เพื่อเพิ่มสีสัน และปริมาณ เกือบลืม ผักชีด้วยค่ะและใครชอบขึ้นฉ่ายก็อย่าลืมติดมาสักกำ ช่วยชูรสชาติซุปของเราได้ดี

 

กลับจากตลาด ลงมือล้างผักให้สะอาดดี ผักชีตัดใช้แต่รากสักสี่ห้าราก หั่นมันฝรั่ง แครอท มะเขือเทศให้พอดีคำ หัวหอมซอยให้ได้เป็นเส้นไม่หนามาก ล้างน่องไก่และปีกไก่ด้วยเกลือผึ่งให้สะเด็ดดี ตั้งหม้อใบเล็กก่อน พอเดือดใส่เกลือสักหยิบมือ เอาไก่ลงลวกแปปเดียว ให้เลือดและฟองขาวขุ่นออกมา ช้อนไก่ลงหม้อน้ำใบใหญ่ที่จะต้มซุป ขั้นตอนนี้อาจเสียเวลาเล็กน้อย แต่ช่วยให้ซุปใสสะอาดน่ารับประทาน ตามด้วยรากผักชีบุบด้วยสากหนึ่งรากใหญ่ๆ หัวหอม แครอท และเกลือสักหยิบมือ ปิดฝารอน้ำเดือดปุดๆ ระหว่างนี้เอารากผักชีที่เหลือหั่นตำกับพริกไทยดำเม็ดให้ละเอียดดี เมื่อน้ำเดือดดีเบาไฟ ช้อนฟองที่อาจจะออกมาจากไก่ ใส่มันฝรั่ง และตามด้วยรากผักชีพริกไทยดำที่เราตำเข้ากันดีลงไป ตามด้วยซีอิ๊วขาวหนึ่งทัพพีและซอสฝาเขียวหนึ่งทัพพี เครื่องปรุงที่ยายใช้มีแค่นี้ ถ้ายังไม่โปรพอ แนะนำให้ทยอยใส่เครื่องปรุงนะคะ เดี๋ยวจะเค็มเกินไป แต่รากผักชีและพริกไทยดำที่ตำใส่ให้หมดเลยนะคะ ซุปของเราจะหอมมาก

 

ปิดฝาหม้อตั้งไฟอ่อนอ่อน อย่าแรง ไม่งั้นทุกอย่างจะเละ ที่รู้เพราะครั้งแรกทำตามรอย ตั้งไฟแรงจนเละเทะไปหมด เก็บครัวรออย่างใจเย็น ล้างและเด็ดขึ้นฉ่ายไว้รอท่า ประมาณสักหนึ่งชั่วโมงครึ่งค่อยกลับมาดูนะคะ ว่ามันฝรั่งสุกนิ่มหรือยัง ส่วนแครอทกับหัวหอมเราลงไว้ก่อน แครอทน่าจะนิ่มแล้ว ส่วนหัวหอมจะละลายไปกับน้ำซุปชูรสให้หวานกำลังดี เอามะเขือเทศลงหม้อให้มีรสเปรี้ยวตัดในซุป หากทำตามชิมแล้วรู้สึกว่าจืดไป ให้เติมเกลือสักนิด อย่าเติมน้ำปลาลงไปในซุปเด็ดขาดนะคะ น้ำปลาจะทำให้เหม็นคาว แล้วปิดฝารอท่าอีกสักครึ่งชั่วโมง เราก็จะได้กินซุปมันฝรั่งแสนอร่อยเหมือนคุณยายมาทำให้กิน ตักทุกอย่างใส่ชามสวยและอย่าลืมโรยขึ้นฉ่าย ตบท้ายด้วยเหยาะพริกไทยป่นสักหน่อย

 

หวังว่าเมนูในความทรงจำของเรา ที่ตอนนี้พัฒนามาเป็นเมนูประจำบ้าน จะทำให้ใครหลายคนลุกขึ้นมาเข้าครัวตามหาความทรงจำกันนะคะ คุณอาจหลงลืมอะไรไปหรือเปล่า อย่ารอเหมือนฉันที่วันนี้อยากทำอาหารแต่ไม่มีคุณยายให้ถามไถ่แล้ว ได้แต่คิดถึงวันเก่าๆ ที่ยังถือพัดสีแดงพัดอยู่หน้าเตาถ่าน รอถามยายแค่ว่า “ใกล้เสร็จหรือยังคะ หิวแล้ว”

ผู้เขียน แป้งร่ำ เเม่บ้านเเละเเม่ค้าขายหนังสือเก่าเเละหนังสือมือสองใน Facebook ชอบดองหนังสือ ทำอาหาร เขียนโปสการ์ด และยังทำอาหารตามสูตรคุณยายอยู่เสมอ