ความพิเศษของข้าวต้มเมืองตากคือ เป็นข้าวต้มเสิร์ฟกับเกี๊ยวกรอบ ส่วนหมูสับนำไปผัดกับผงกะหรี่ ปรุงรส นำราดบนข้าวต้ม เลยเรียกข้าวต้มเมืองตากว่า 'ข้าวต้มผงกะหรี่'

ยวมหรืองวมเป็นผักพื้นบ้านแถบภาคเหนือตอนล่าง (อุตรดิษฐ์ แพร่ และตาก) มีฝักอ่อนรูปร่างคล้ายฝักกระถินแบนๆ ฝักสีเขียวอ่อนเนื้อบางๆ มีรสเปรี้ยวฝาด นิยมเอามากินเป็นผักลาบ ‘ส้า’ ซึ่งหมายถึงยำในภาษาเหนือ สูตรนี้ใส่เนื้อปลาทูโขลกจึงมีรสกลมกล่อม เค็ม เผ็ด เหมาะจะตัดกับรสเปรี้ยวของยวมอ่อนๆ

‘แกงป่าเนื้อน่องลาย’ เอาใจคนชอบกินเผ็ด สูตรนี้ได้ลองแล้วจะติดใจจนน้ำตาไหล เพราะน้ำแกงมันอร่อยขลุกขลิก เผ็ดร้อนถึงใจมาก และหอมเครื่องสมุนไพรโขลกสดใหม่แบบฟุ้งเตะจมูก ยิ่งกินกับเนื้อน่องลายเคี่ยวเนื้อนุ่มเอ็นกรึบๆ

ขนมจีนน้ำหมู เมนูอาหารเหนือประจำจังหวัดเเพร่ โดยเสิร์ฟเส้นขนมจีนกับซุปกระดูกหมูรสนวลหวานเค็มน้ำปลาร้า หอมเครื่องสมุนไพรอย่างรากผักชี ข่าเเละตะไคร้ ต้มจนกระดุกหมูนุ่ม นิยมกินคู่กับผักลวกเเละน้ำพริกน้ำย้อย เป็นเมนูที่รสชาติไม่จัดจ้านเเต่อร่อยกลมกล่อม

แกงอ่อมรสชาติจัดจ้านอร่อยถึงใจ หอมกลิ่นเครื่องสมุนไพร รสชาติเค็มนัวจากน้ำปลาร้า ตัวเกี๊ยวที่นำมาห่อ ไส้ข้างในเกี๊ยวทำจากเนื้อไก่สับผสมกับเครื่องสมุนไพรอย่างผักชีลาวและต้นหอม ปรุงรสด้วยน้ำปลาร้าสักหน่อย เพิ่มความหอมนัว ห่อเป็นเกี๊ยวแล้วนำไปลวกให้สุกก่อนจะจัดใส่จาน ราดด้วยแกงอ่อมรสชาติอร่อยนัว หอมกลิ่นผักชูรส

ใครแอ่วเหนือเป็นต้องได้กินขนมจีนน้ำเงี้ยว ขนมจีนน้ำแกงแดง สีจัดจ้านแต่รสไม่เผ็ดอย่างที่คิด เพราะสีแดงมาจากมะเขือเทศ น้ำแกงรสกลมกล่อมรสกระดูกหมู มีแตะเปรี้ยวจากมะเขือสีดา ข้นคลั่กด้วยเนื้อหมูสับและเนื้อมะเขือเทศที่เปื่อยยุ่ย ที่สำคัญน้ำเงี้ยวต้องมีเลือดไก่และดอกงิ้ว ขนมจีนจานนี้ต้องมีผักเคียงอย่างถั่วงอก ผักกาดดอง พริกแห้งทอด

"น้ำพริกน้ำอ้อย" เป็นเครื่องจิ้มสำหรับผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น มะม่วง มะปราง มะขาม หรือจะเรียกให้เข้าใจง่ายๆก็คือน้ำปลาหวานของภาคกลางนั้นเอง

"น้ำพริกอ่อง" เป็นน้ำพริกที่ขึ้นชื่อของภาคเหนือ มีส่วนผสมของมะเขือส้มที่นำมาเคี่ยวจนเป็นน้ำขลุกขลิก มีรสชาติที่หวานอมเปรี้ยว เผ็ดนิดๆ รับประทานคู่กับผักสดหรือผักต้มก็ได้

"น้ำพริกปลา" น้ำพริกที่ใส่ปลาช่อนต้ม เป็นน้ำพริกที่ครบเครื่องทั้งพริก กระเทียม หอมแดง และที่ขาดไม่ได้เลยคือปลาร้าและกะปิหมกหอมๆ เพิ่มความนัวให้กับน้ำพริกถ้วยนี้เป็นอย่างดี

เป็นน้ำพริกที่ทำมาจากผักกาดเขียวแก่นำมาดองด้วยข้าวเหนียวและเกลือทำให้มีรสเปรี้ยว แล้วจึงนำน้ำดองและผัดกาดดองเรียบร้อยแล้วไปปรุงรส ทำเป็นน้ำพริกที่มีลักษณะขลุกขลิกเลยเป็น"น้ำพริกน้ำผัก" รับประทานคู่กับ ผัดสดและหน่อไม้ต้ม

"น้ำพริกข่า" เมนูน้ำพริกของภาคเหนือ มีข่าและพริกแห้งเป็นส่วนผสมหลักในสูตรนี้ได้ใส่มะแขว่นเพิ่มความเผ็ดชาให้กับน้ำพริก โดยที่ตำทุกอย่างรวมกันแล้วนำไปคั่วจนหอม กินกับผักต้มและหูหมูต้ม

ความพิเศษของข้าวต้มเมืองตากคือ เป็นข้าวต้มเสิร์ฟกับเกี๊ยวกรอบ ส่วนหมูสับนำไปผัดกับผงกะหรี่ ปรุงรส นำราดบนข้าวต้ม เลยเรียกข้าวต้มเมืองตากว่า 'ข้าวต้มผงกะหรี่'

ยวมหรืองวมเป็นผักพื้นบ้านแถบภาคเหนือตอนล่าง (อุตรดิษฐ์ แพร่ และตาก) มีฝักอ่อนรูปร่างคล้ายฝักกระถินแบนๆ ฝักสีเขียวอ่อนเนื้อบางๆ มีรสเปรี้ยวฝาด นิยมเอามากินเป็นผักลาบ ‘ส้า’ ซึ่งหมายถึงยำในภาษาเหนือ สูตรนี้ใส่เนื้อปลาทูโขลกจึงมีรสกลมกล่อม เค็ม เผ็ด เหมาะจะตัดกับรสเปรี้ยวของยวมอ่อนๆ

‘แกงป่าเนื้อน่องลาย’ เอาใจคนชอบกินเผ็ด สูตรนี้ได้ลองแล้วจะติดใจจนน้ำตาไหล เพราะน้ำแกงมันอร่อยขลุกขลิก เผ็ดร้อนถึงใจมาก และหอมเครื่องสมุนไพรโขลกสดใหม่แบบฟุ้งเตะจมูก ยิ่งกินกับเนื้อน่องลายเคี่ยวเนื้อนุ่มเอ็นกรึบๆ

ขนมจีนน้ำหมู เมนูอาหารเหนือประจำจังหวัดเเพร่ โดยเสิร์ฟเส้นขนมจีนกับซุปกระดูกหมูรสนวลหวานเค็มน้ำปลาร้า หอมเครื่องสมุนไพรอย่างรากผักชี ข่าเเละตะไคร้ ต้มจนกระดุกหมูนุ่ม นิยมกินคู่กับผักลวกเเละน้ำพริกน้ำย้อย เป็นเมนูที่รสชาติไม่จัดจ้านเเต่อร่อยกลมกล่อม

แกงอ่อมรสชาติจัดจ้านอร่อยถึงใจ หอมกลิ่นเครื่องสมุนไพร รสชาติเค็มนัวจากน้ำปลาร้า ตัวเกี๊ยวที่นำมาห่อ ไส้ข้างในเกี๊ยวทำจากเนื้อไก่สับผสมกับเครื่องสมุนไพรอย่างผักชีลาวและต้นหอม ปรุงรสด้วยน้ำปลาร้าสักหน่อย เพิ่มความหอมนัว ห่อเป็นเกี๊ยวแล้วนำไปลวกให้สุกก่อนจะจัดใส่จาน ราดด้วยแกงอ่อมรสชาติอร่อยนัว หอมกลิ่นผักชูรส

ใครแอ่วเหนือเป็นต้องได้กินขนมจีนน้ำเงี้ยว ขนมจีนน้ำแกงแดง สีจัดจ้านแต่รสไม่เผ็ดอย่างที่คิด เพราะสีแดงมาจากมะเขือเทศ น้ำแกงรสกลมกล่อมรสกระดูกหมู มีแตะเปรี้ยวจากมะเขือสีดา ข้นคลั่กด้วยเนื้อหมูสับและเนื้อมะเขือเทศที่เปื่อยยุ่ย ที่สำคัญน้ำเงี้ยวต้องมีเลือดไก่และดอกงิ้ว ขนมจีนจานนี้ต้องมีผักเคียงอย่างถั่วงอก ผักกาดดอง พริกแห้งทอด

"น้ำพริกน้ำอ้อย" เป็นเครื่องจิ้มสำหรับผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น มะม่วง มะปราง มะขาม หรือจะเรียกให้เข้าใจง่ายๆก็คือน้ำปลาหวานของภาคกลางนั้นเอง

"น้ำพริกอ่อง" เป็นน้ำพริกที่ขึ้นชื่อของภาคเหนือ มีส่วนผสมของมะเขือส้มที่นำมาเคี่ยวจนเป็นน้ำขลุกขลิก มีรสชาติที่หวานอมเปรี้ยว เผ็ดนิดๆ รับประทานคู่กับผักสดหรือผักต้มก็ได้

"น้ำพริกปลา" น้ำพริกที่ใส่ปลาช่อนต้ม เป็นน้ำพริกที่ครบเครื่องทั้งพริก กระเทียม หอมแดง และที่ขาดไม่ได้เลยคือปลาร้าและกะปิหมกหอมๆ เพิ่มความนัวให้กับน้ำพริกถ้วยนี้เป็นอย่างดี

เป็นน้ำพริกที่ทำมาจากผักกาดเขียวแก่นำมาดองด้วยข้าวเหนียวและเกลือทำให้มีรสเปรี้ยว แล้วจึงนำน้ำดองและผัดกาดดองเรียบร้อยแล้วไปปรุงรส ทำเป็นน้ำพริกที่มีลักษณะขลุกขลิกเลยเป็น"น้ำพริกน้ำผัก" รับประทานคู่กับ ผัดสดและหน่อไม้ต้ม

"น้ำพริกข่า" เมนูน้ำพริกของภาคเหนือ มีข่าและพริกแห้งเป็นส่วนผสมหลักในสูตรนี้ได้ใส่มะแขว่นเพิ่มความเผ็ดชาให้กับน้ำพริก โดยที่ตำทุกอย่างรวมกันแล้วนำไปคั่วจนหอม กินกับผักต้มและหูหมูต้ม